Świadczenia opieki długoterminowej w przypadku konieczności opieki („zależność”) zapewniane są w Niemczech w ramach ustawowego systemu opieki długoterminowej.

Ubezpieczenie socjalne na wypadek utraty samodzielności (księga XI kodeksu socjalnego, Sozialgesetzbuch SGB XI) to niezależny dział zabezpieczenia społecznego obejmujący ryzyko związane z opieką długoterminową w podobny sposób jak ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenie od wypadków i bezrobocia, jak również ubezpieczenie emerytalno-rentowe. Długa lista świadczeń opieki długoterminowej pozwala złagodzić fizyczne, psychiczne i finansowe obciążenie odczuwane przez osoby wymagające opieki oraz członków ich rodzin wskutek konieczności zapewniania opieki długoterminowej oraz umożliwia im godne życie w zgodzie z ich potrzebami pomimo konieczności sprawowania nad nimi opieki.

Każda osoba objęta ustawowym lub prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym jest automatycznie i obowiązkowo objęta ustawowym lub prywatnym ubezpieczeniem na wypadek utraty samodzielności. Do uzyskania prawa do świadczeń w ramach ustawowego ubezpieczenia na wypadek utraty samodzielności wymagany jest dwuletni okres oczekiwania. Zgodnie z wymogami ustawowego ubezpieczenia na wypadek utraty samodzielności osoba wymaga opieki jeśli wskutek fizycznej, psychicznej lub intelektualnej niepełnosprawności lub choroby wymaga długoterminowej pomocy w wykonywaniu czynności dnia codziennego przez co najmniej sześć miesięcy. Potrzeba opieki obejmuje obszary codziennego utrzymywania higieny osobistej, karmienia, poruszania się, jak również ogólnej opieki i pomocy w domu. Wymiar świadczeń opieki długoterminowej nie jest uzależniony od wieku czy dochodu, ale od zakresu potrzeb określonego przez służby medyczne ubezpieczenia zdrowotnego. Oznacza to, że zasadniczo świadczenia opieki długoterminowej przyznaje się tylko osobom posiadającym co najmniej kategorię I. W przypadku niektórych świadczeń (tzw. „ofert niższego progu") niezbędny jest niższy poziom potrzeb w zakresie opieki, aby dana osoba była do nich uprawniona.

Osoby o minimalnych potrzebach w zakresie opieki (poniżej 90 minut dziennie) oraz osoby częściowo objęte ubezpieczeniem („Teilkaskoversicherung”), którym ograniczone świadczenia nie wystarczają do pokrycia realnych kosztów, mogą w konkretnych przypadkach otrzymywać świadczenia opiekuńcze w ramach systemu pomocy społecznej.

Świadczenia opiekuńcze z pomocy społecznej, tzw. „pomoc na opiekę”, są przyznawane tylko w przypadku zależności finansowej danej osoby, tzn. jeśli osoba potrzebująca pomocy nie może sama ponieść całości kosztów świadczeń opiekuńczych ani przyjąć ich od osób trzecich.

Ponadto ustawowe ubezpieczenie na wypadek utraty samodzielności dla członków rodziny sprawujących opiekę oraz innych nieformalnych opiekunów zapewnia płatność składek na ubezpieczenie, ubezpieczenie od ryzyka wypadków, płatność składek na z tytułu utraty pracy w okresach sprawowania opieki, jak również innej świadczenia dodatkowe, np. bezpłatne kursy szkoleniowe, możliwość zapewnienia opieki zastępczej i substytucyjnej itp.